زندگى اشتراکى انسان‌های نخستین

زندگى اشتراکى انسان‌های نخستین‏:

بشر در قدیمی ترین روزگارها در سایه درخت‌های جنگل زیست مى‏نمود؛ غذاى انسان برگ درختان، ریشه گیاهان و تخم بعضى از پرندگان بود و گاهى حیوانات کوچک نظیر گنجشک و خرگوش را شکار کرده و نپخته مى‏خورد، زیرا هنوز آدمیان نمى‏دانستند گوشت پخته لذت بیشترى دارد.
غالبا هنگام شب در حُفره درخت یا در غارى با بچه‏هاى خود پنهان مى‏شدند، زیرا از هرطرف خطر حمله حیوانات درنده زندگى آن‌ها را تهدید مى‏کرد. در آن دوران وحشت و ناراحتى، یا مى‏بایست حیوانات مزاحم را شکار کرد یا طعمه آن‌ها قرار گرفت.
زندگى در آن روزگار جز یک رشته طولانى رنج و نگرانى چیز دیگرى نبود؛ مردم در تابستان از اشعه سوزان خورشید و در زمستان از سرماى سخت رنج مى‏بردند.
به نظر مُحققان جدید، نظام اشتراکى اولیه، دوران بسیار طولانى را در بر مى‏گیرد و از ظهور جامعه بشرى تا تأسیس نخستین دولت‌ها ادامه دارد. «تمام تاریخ جامعه طبقاتى (برده‏دارى، ملک‏دارى (فئودالیته) و سرمایه‏دارى به زحمت به پنج هزار سال مى‏رسد و حال آن که نظام اشتراکى اولیه صدها هزار سال ادامه داشته است. انسان‌ها مجبور بودند با هم به ‏سر برند و با هم کار کنند؛ کار مشترک، مالکیت مشترک وسایل تولید و ثمرات کار را ایجاب مى‏کرد. آن چه انسان‌ها با هم به‏ دست مى‏آوردند به همه آن‌ها تعلق داشت. هنوز اندیشه مالکیت خصوصى وسایل تولید، استثمار انسان به وسیله انسان و موضوع طبقات به ذهن بشر راه نیافته بود ... جامعه اولیه طى هزاران سال دست خوش تغییرات اقتصادى و اجتماعى مهمى شده است. «تومسن» ، باستانشناس دانمارکى، در طبقه‏بندى مکشوفات باستان شناسى برحسب ماده اساسى که براى ساختن ابزارها به کار مى‏رفت نظریه «اعصار» سه‏گانه را مطرح ساخت:
عصر سنگ، عصر مفرغ و عصر آهن. این تقسیم‏ بندى در تعیین مراحل ماقبل تاریخ بعنوان یک اصل پذیرفته شده سپس هریک از این اعصار به نوبه خود به «عهدهاى مختلف» تقسیم گردید. از این ‏رو در عصر سنگ (حجر)، عهدهاى کهن‏سنگى، میان‏سنگى، و نوسنگى از یکدیگر متمایز شد. این عهدهاى سه‏گانه هم به مناسبت طرز ساختن، و پرداختن سنگ و هم با توجه به هدفى که در به‏ کار بردن آن تعقیب مى‏شد با یکدیگر تفاوت دارند و هریک‏ به نوبه خود به دوران‌های مختلف (کُهن‏سنگى دیرین، کُهن‏سنگى پسین، و نیز به دوره‏ها یا تمدن هایى که با آن این مجموعه آثار و بقایاى مادى مشخص مى‏باشد) تقسیم مى‏شوند.
این طبقه ‏بندى، به علّت مزایایى که دارد، از جانب باستانشناسان و مورخان تمام جهان پذیرفته شده است ولى خالى از نقص نیست. به‏ همین علت مورگان در سال 1880م. در کتاب خود، جامعه کهن طبقه‏بندى دیگرى پیشنهاد کرد که برخلاف طبقه‏بندى نخستین به ارزیابى تکنولوژیک اکتفا نمى‏کند بلکه برپایه خصلت عمومى فرهنگ مادى هر دوران قرار گرفته است. مورگان تاریخ اولیه را به دو عهد تقسیم مى‏کند: «توحش» و «بدویت». عهد نخستین با اختراع تیر و کمان پایان مى‏پذیرد، عهد دوم با اختراع سفالگرى آغاز مى‏گردد و ایجاد و تکامل کشاورزى و دامپرورى را در بر مى‏گیرد. هریک از این عهدها بر سه «درجه» دیرین، میانه و پسین تقسیم شده. دانشمندان شوروى معتقدند که تقسیم‏ بندى مورگان اکنون ارزش خود را از دست داده است.
به نظر مورخان شوروى: «مى‏توان دوران ابتدایى تاریخ بشر را که در طى آن ساختمان «زیستى» انسان کمال مى‏یابد، به سه دوره تقسیم کرد: عهد «گله‏هاى اولیه» ، عهد «نظام طایفه‏اى» که شکفتگى آن معمولا با مادرسالارى (مادرشاهى) و تساوى بین زن و مرد توأم مى‏باشد، فرا مى‏رسد.
سرانجام تکامل نیروهاى مولد، ایجاد دامپرورى، کِشت زمین با گاو آهن و فلزکارى (مفرغ، آهن) نشانه آغاز عهدى است که در آن نخستین جوانه‏هاى استثمار و مالکیت خصوصى ظاهر مى‏گردد و پدرسالارى (پدرشاهى) جایگزین مادرسالارى مى‏شود و دموکراسى طایفه‏اى به دموکراسى نظامى تبدیل مى‏یابد و این به نوبه خود زمینه را براى تأسیس دولت فراهم مى‏کند. بدیهى است این طبقه‏بندى را، که مبتنى بر خصلت روابط اجتماعى است در زمان حاضر فقط باید به عنوان فرضیه‏اى تلقى کرد. با تقسیم تاریخ به دوران ها، طرح نظم و قواى «جریان تاریخى» امکان‏پذیر مى‏شود.»